ΕΞΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΗΝ ΡΟΥΑΝΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΥΓΚΑΝΤΑ | ΙΟΥΛΙΟΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2025

Αναχωρήσεις: 27/07, 16/08, 14/09, 12/10

Διάρκεια: 13 ΗΜΕΡΕΣ

ΕΞΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΗΝ ΡΟΥΑΝΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΥΓΚΑΝΤΑ

Ασημότριχοι Γορίλες, Χιπαντζήδες και Λιοντάρια των δέντρων

ΙΟΥΛΙΟΣ – ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2025

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ

Από την “Χώρα των Χιλίων Λόφων” στο “Μαργαριτάρι της Αφρικής”

Η Αφρική ξυπνά τα αρχέγονα αισθήματά μας! Ζήστε μαζί μας την εμπειρία ενός ταξιδιού έξω από τα “εκπολιτισμένα” μονοπάτια της Μαύρης Ηπείρου. Ανεπανάληπτες στιγμές σ’ ένα ταξίδι που ελάχιστοι μέχρι σήμερα είχαν την τύχη να βιώσουν.

Μια εξερευνητική αποστολή στις ζούγκλες της Ρουάντας και της Ουγκάντας για δούμε στο φυσικό τους περιβάλλον γορίλες, μαϊμούδες, χιμπατζήδες, μπαμπουίνους, λιοντάρια, ελέφαντες, βουβάλια, καμηλοπαρδάλεις, αντιλόπες, ιπποπόταμους, κροκόδειλους, ρινόκερους, λεοπαρδάλεις και δεκάδες άλλα άγρια ζώα και πουλιά.

Το μοναδικό αυτό ταξίδι περιλαμβάνει τα πιο σημαντικά και παγκοσμίως γνωστά Εθνικά Πάρκα της Ρουάντας και της Ουγκάντας: Στο Εθνικό Πάρκο Ηφαιστείων θα αναζητήσουμε τις χρυσές μαϊμούδες. Στο Εθνικό Πάρκο Αδιαπέραστου Δάσους Μπουίντι θα εντοπίσουμε τους ασημότριχους ορεσίβιους γορίλες. Στο Εθνικό Πάρκο Βασίλισσας Ελισάβετ θα χαζέψουμε τα τεράστια λιοντάρια των δέντρων. Στο Εθνικό Πάρκο Νιουνγκουέ θα περπατήσουμε στην κρεμαστή γέφυρα πάνω από τις κορυφές των τεράστιων δέντρων. Το Εθνικό Πάρκο Κίμπαλε αποτελεί καταφύγιο για χιμπατζήδες. Στο Εθνικό Πάρκο Καταρρακτών Μέρτσισον θα απολαύσουμε μια βαρκάδα στον Νείλο. Η λίμνη Κίβου με τα σμαραγδένια της νερά και το μαγευτικό σκηνικό των γύρω βουνών θα μας γαληνέψει.

Ο συνδυασμός φυσικών τοπίων και εικόνων που ανταποκρίνονται σ’ έναν άγνωστο κόσμο θα σας σημαδέψει! Νομαδικοί λαοί, παζάρια, φυτείες καφέ και τσαγιού, πόλεις και άνθρωποι χαμένοι σε άλλες εποχές.

Ένα ταξίδι συγκινήσεων για ταξιδιώτες με ανησυχίες. Μην το χάσετε!

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Ημέρα 1η: Αθήνα – Κιγκάλι (Ρουάντα) 

Αναχώρηση μέσω ενδιάμεσου σταθμού για το Κιγκάλι, την πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη της Ρουάντα. Η μικροσκοπική αυτή “Χώρα των Χιλίων Λόφων”, που βρίσκεται στην Κεντρική Αφρική, νότια του Ισημερινού, διαθέτει εκπληκτική βιοποικιλότητα, απίστευτη άγρια ζωή και επιβλητικά ηφαίστεια. Το Κιγκάλι είναι μια όμορφη, καταπράσινη πόλη με τεράστια πάρκα, που είναι κτισμένη στις όχθες του ποταμού Ρουγκάνουα σε υψόμετρο 1.600 μέτρων. Η ίδρυσή της ανάγεται  στη διάρκεια της γερμανικής αποικιακής περιόδου (1890-1917).  Μετά το τέλος του Α΄ παγκόσμιου πολέμου η Ρουάντα έγινε αποικία των Βέλγων μέχρι το 1962, όταν ανεξαρτητοποιήθηκε. Σήμερα η χώρα έχει αναγεννηθεί πολιτιστικά και οικονομικά και θεωρείται παράδειγμα ανάπτυξης και ειρήνης στην Αφρική.

Ημέρα 2η: Κιγκάλι, Ξενάγηση – Νυάνζα – Καμέμπε, Λίμνη Κίβου

Άφιξη, μεταφορά στο ξενοδοχείο για ξεκούραση και πρωινό. Ακολουθεί ξενάγηση της πόλης κατά τη διάρκεια της οποίας θα επισκεφθούμε το συγκλονιστικό Μουσείο Γενοκτονίας της Ρουάντα – ένας τόπος προβληματισμού και μνήμης. Κατασκευάστηκε την 10η επέτειο της σκοτεινής αυτής περιόδου για την χώρα και μιας από τις πιο τραγικές σελίδες της σύγχρονης ιστορίας, που κόστισε τη ζωή σε 800.000 έως 1.000.000 ανθρώπους από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούλιο του 1994. Στόχος του μουσείου είναι η ενημέρωση των επισκεπτών και η προώθηση της ειρήνης και της συμφιλίωσης. Στη συνέχεια θα επισκεφθούμε το Κέντρο Γυναικών Νιαμιράμπο (Nyamirambo Women’s Center, NWC), μια σημαντική κοινοτική οργάνωση, που βρίσκεται στο Νιαμιράμπο, μια από τις πιο ζωντανές και ποικιλόμορφες γειτονιές του Κιγκάλι. Ιδρύθηκε το 2007 και στοχεύει στην ενίσχυση της θέσης των γυναικών, την εκπαίδευση και την οικονομική τους ανεξαρτησία. Εδώ, θα έχουμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε στοιχεία από την καθημερινή ζωή, τον πολιτισμό και τις παραδόσεις της χώρας. Μετά την επίσκεψή μας θα αναχωρήσουμε για την Νυάνζα, που υπήρξε το κέντρο της πολιτικής και πολιτιστικής ζωής του Βασιλείου της Ρουάντα – εδώ διέμεναν οι βασιλείς πριν από την κατάργηση της μοναρχίας το 1961. Μετά την ανεξαρτησία της Ρουάντα, η Νυάνζα συνέχισε να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην νέα πολιτική ζωή της χώρας, αλλά η σημασία της μειώθηκε όταν η πρωτεύουσα μεταφέρθηκε στο Κιγκάλι.

Φθάνοντας θα επισκεφθούμε το Βασιλικό παλάτι και το Μουσείο του Βασιλικού Παλατιού. Συνεχίζουμε για το Καμέμπε, μια πόλη στη δυτική Ρουάντα, κοντά στην λίμνη Κίβου και στα σύνορα με τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Η λίμνη Κίβου είναι η έκτη μεγαλύτερη λίμνη της Αφρικής μία από τις πιο όμορφες της ηπείρου. Βρίσκεται πάνω στο ρήγμα της Ανατολικής Αφρικής (Great Rift Valley) και έχει σχηματιστεί από τις γεωλογικές διαδικασίες που σχετίζονται με την τεκτονική δραστηριότητα στην περιοχή. Το μαγευτικό τοπίο με τα γύρω υπέροχα βουνά και τα βαθιά σμαραγδένια νερά της λίμνης, θα μας χαρίσουν μοναδικές στιγμές χαλάρωσης.

Ημέρα 3η: Καμέμπε – Εθνικό Πάρκο Νιουνγκουέ, Canopy Walk – Γκισακούρα, Φυτείες Τσαγιού, Γκισένι, Λίμνη Κίβου

Σήμερα το πρωί θα αναχωρήσουμε για το Εθνικό Πάρκο Νιουνγκουέ (Nyungwe), ένα από τα παλαιότερα και πιο εντυπωσιακά τροπικά δάση της Αφρικής, με ένα από τα πιο πλούσια οικοσυστήματα. Περπατώντας στην κρεμαστή γέφυρα πάνω από τις κορυφές των δέντρων του δάσους – το περίφημο Canopy Walk – περίπου 50 μέτρα από το έδαφος, θα έχουμε την ευκαιρία να παρατηρήσουμε την άγρια ζωή και την πλούσια βιοποικιλότητα της Ρουάντα (χιμπατζήδες, μαϊμούδες, μπαμπουίνοι, περισσότερα από 300 είδη πουλιών, μερικά από τα οποία ενδημικά, περισσότερα από 1.000 είδη φυτών, πολλά από τα οποία είναι φαρμακευτικά ή σπάνια, τεράστια δέντρα κλπ.).

Συνεχίζουμε για την Γκισακούρα, γνωστή για τις καταπράσινες φυτείες τσαγιού, που απλώνονται σε λόφους γύρω από την περιοχή. Εκεί θα επισκεφθούμε μια φυτεία τσαγιού, όπου θα μάθουμε τη διαδικασία παραγωγής – τον τρόπο φύτευσης, συγκομιδής και επεξεργασίας του. Τελικός προορισμός μας για σήμερα είναι το Γκισένι, μια πανέμορφη παραλίμνια πόλη στη βορειοδυτική Ρουάντα, στις όχθες της λίμνης Κίβου. Είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς της χώρας, χάρη στο ήπιο κλίμα και τις αμμώδεις παραλίες.

Ημέρα 4η: Γκισένι – Νησί Νιαμιρούντι, Φυτείες Καφέ – Εθνικό Πάρκο Ηφαιστείων

Η μέρα μας σήμερα θα ξεκινήσει με μια βαρκάδα στη λίμνη Κίβου, απολαμβάνοντας την γραφική θέα στους γύρω λόφους με τις αναβαθμίδες και με προορισμό το καταπράσινο νησί Νιαμιρούντι, γνωστό κυρίως για τις φυτείες καφέ και για την ήρεμη, μαγευτική του ατμόσφαιρα. Φθάνοντας θα επισκεφθούμε μια φυτεία καφέ και θα γνωρίσουμε όλα τα στάδια της επεξεργασίας του. Αφού απολαύσουμε ένα φλυτζάνι καφέ, θα επιστρέψουμε στην βάση μας και θα αναχωρήσουμε για το Εθνικό Πάρκο Ηφαιστείων. Το απόγευμα θα επισκεφθούμε το Πολιτιστικό Κέντρο Ιμπιουάτσου, που προσφέρει στους επισκέπτες την ευκαιρία να γνωρίσουν την παραδοσιακή ζωή, τα έθιμα και την κουλτούρα της χώρας. Το κέντρο λειτουργεί ως μέρος μιας κοινωνικής πρωτοβουλίας που βοηθά την τοπική κοινότητα να επωφεληθεί από τον τουρισμό, παρέχοντας εργασία και εκπαίδευση στους κατοίκους.

Ημέρα 5η: Εθνικό Πάρκο Ηφαιστείων – Εθνικό Πάρκο Μπουίντι (Ουγκάντα)

Η σημερινή μας διαδρομή θα μας οδηγήσει στο Εθνικό Πάρκο Ηφαιστείων, ένα από τα πιο διάσημα εθνικά πάρκα της Ρουάντα, το οποίο καλύπτει 160 τετραγωνικά χιλιόμετρα τροπικού δάσους και περιλαμβάνει πέντε από τα οκτώ ενεργά και ανενεργά ηφαίστεια της οροσειράς Βιρούγκα. Εδώ ήταν η βάση της πρωτοπόρου ανθρωπολόγου-ζωολόγου Ντάιαν Φόσει, που αφιέρωσε τη ζωή της στη διάσωση των γοριλών των βουνών, η ζωή και το έργο της οποίας έγινε ταινία με τίτλο “Γορίλες στην Ομίχλη” (Gorillas in the Mist). Φθάνοντας θα περπατήσουμε στο πάρκο για αναζητήσουμε τις σπάνιες χρυσές μαϊμούδες.

Στη συνέχεια θα αναχωρήσουμε για την Ουγκάντα και το Εθνικό Πάρκο Αδιαπέραστου Δάσους Μπουίντι, ένας από τους κορυφαίους προορισμούς παγκοσμίως για παρατήρηση γοριλών. Πρόκειται για ένα αρχέγονο τροπικό δάσος, που φιλοξενεί σχεδόν τη μισή παγκόσμια πληθυσμιακή ομάδα των απειλούμενων γοριλών των βουνών.

Ημέρα 6η: Εθνικό Πάρκο Μπουίντι, Ασημότριχοι Ορεσίβιοι Γορίλες

Η μέρα που όλοι περιμέναμε έφτασε! Νωρίς το πρωί θα αναχωρήσουμε για την πύλη του Πάρκου με στόχο να συναντήσουμε τα τελευταία μεγαλοπρεπή ζώα των βουνών, τους ορεσίβιοι γορίλες. Αφού ενημερωθούμε από τους ρέιντζερς του πάρκου, ξεκινάει η ανάβαση στις πλαγιές του βουνού. Δεν είναι σαφάρι με τζιπ, αλλά μία σχεδόν 4ωρη πορεία σε μονοπάτια με πυκνή βλάστηση, που απαιτεί καλή φυσική κατάσταση και πειθαρχημένη πεζοπορία. Με την βοήθεια των οδηγών του πάρκου θα εντοπίσουμε κάποια από τις οικογένειες και μένοντας σιωπηλοί θα παρατηρήσουμε από μικρή απόσταση τα μεγαλοπρεπή ζώα στη φάση της αναζήτησης τροφής. Καμία περιγραφή δεν μπορεί να φτάσει τα συναισθήματα αυτής της δραστηριότητας. Πρόκειται πραγματικά για την κορυφαία ταξιδιωτική εμπειρία της Αφρικής! Μετά την επίσκεψη  θα κατηφορίσουμε από το βουνό και, αφού κάνουμε το πρώτο καθάρισμα να φύγουν οι λάσπες, θα απολαύσουμε το θέαμα των δασωμένων βουνών από το λοτζ μας κρατώντας πάντα στο μυαλό μας την ανάμνηση της πρωινής μας συνάντησης!

Ημέρα 7η: Εθνικό Πάρκο Μπουίντι – Ισάσα, Λιοντάρια των δέντρων – Εθνικό Πάρκο Βασίλισσας Ελισάβετ, Σαφάρι

Σήμερα το πρωί θα αναχωρήσουμε για το Εθνικό Πάρκο της Βασίλισσας Ελισάβετ, ένα από τα ομορφότερα πάρκα της χώρας και ένα από τα μεγαλύτερα και πιο πλούσια εθνικά πάρκα της Αφρικής. Στη διαδρομή μας θα σταματήσουμε στο νότιο τμήμα του Εθνικού Πάρκου Βασίλισσας Ελισάβετ που ονομάζεται Ισάσα, για να δούμε εκατοντάδες λιοντάρια που έχουν σκαρφαλώσει πάνω σε δέντρα – ένα σπάνιο φαινόμενο που παρατηρείται σε ελάχιστα μέρη στον κόσμο! Σε αντίθεση με τα περισσότερα λιοντάρια που ξεκουράζονται στο έδαφος, εδώ τα λιοντάρια αναρριχώνται σε δέντρα για να αποφύγουν την έντονη ζέστη της σαβάνας και για να έχουν καλύτερη οπτική επαφή με τη λεία τους.

Το Εθνικό Πάρκο της Βασίλισσας Ελισάβετ βρίσκεται σε ένα από τα πιο πλούσια οικοσυστήματα της Αφρικής και περιλαμβάνει το κανάλι Καζίνγκα που ενώνει τις λίμνες Γεωργίου και Εδουάρδου, καθώς και τη μεγάλη σαβάνα Κασένγι. Είναι φυσικό λοιπόν να συγκεντρώνει τεράστια ποικιλία ζώων, όπως ελέφαντες, βουβάλια, ιπποπόταμους, κροκόδειλους, λεοπαρδάλεις, λιοντάρια κλπ. Αυτά ακριβώς θα αναζητήσουμε κι εμείς στο απογευματινό μας σαφάρι, απολαμβάνοντας κυριολεκτικά ένα υπερθέαμα!

Ημέρα 8η: Εθνικό Πάρκο Βασίλισσας Ελισάβετ, Σαφάρι, Βαρκάδα στο Κανάλι Καζίνγκα

Νωρίς σήμερα το πρωί θα ξεκινήσουμε για το σαφάρι μας, αναζητώντας μερικά από τα 95 είδη θηλαστικών που φιλοξενεί το πάρκο, συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων από τα Big Five (ελέφαντας, βουβάλι, λιοντάρι και λεοπάρδαλη), 10 είδη πρωτευόντων (χιμπατζήδες, ασπρόμαυροι πίθηκοι κολόμπους, μπαμπουίνοι κ.ά.) και 600 είδη πουλιών – το πάρκο αυτό θεωρείται ένας από τους καλύτερους προορισμούς παρατήρησης πουλιών στην Αφρική. Με την απογευματινή μας κρουαζιέρα στο κανάλι Καζίνγκα, που είναι γεμάτο ιπποπόταμους και κροκόδειλους, θα απολαύσουμε την πλούσια βλάστηση, τα ήρεμα νερά και το εκπληκτικό σκηνικό της οροσειράς Ρουενζόρι.

Ημέρα 9η: Εθνικό Πάρκο Βασίλισσας Ελισάβετ – Εθνικό Πάρκο Κιμπάλε, Σαφάρι Χιμπατζήδων

Σύμφωνα με τους γεωλόγους, η Αφρική είναι η παλαιότερη γαία του πλανήτη. Βαθιά ρήγματα, ηφαιστειακές λίμνες, πετρώματα και πλούσιο υπέδαφος συνηγορούν στο γεγονός ότι ένα ταξίδι στην Αφρική μας πάει εκατομμύρια χρόνια πίσω! Η σημερινή μας διαδρομή διαπερνά την περιοχή των λιμνών που σχηματίστηκαν από τις τεκτονικές αλλαγές ηφαιστειακής δραστηριότητας. Εικόνες μαγικές από μια φύση ζωντανή και καταπράσινη που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με  την εικόνα που συνήθως έχουμε στο μυαλό μας όταν ακούμε ΑΦΡΙΚΗ!

Πρωινή αναχώρηση για το Εθνικό Πάρκο Κιμπάλε στα βορειοδυτικά της χώρας. Η διαδρομή μας γίνεται μέσω του δυτικού βραχίονα της κοιλάδας του Ρήγματος της Ανατολικής Αφρικής και θα μας δώσει την ευκαιρία για μια εκπληκτική θέα στα περίφημα “Βουνά του Φεγγαριού“! Το Εθνικό Πάρκο Κιμπάλε είναι ένα από τα πιο σημαντικά και πιο εντυπωσιακά πάρκα της Αφρικής. Στην ουσία πρόκειται για έναν οικολογικό παράδεισο που φιλοξενεί 13 διαφορετικά είδη πρωτευόντων, όπως χιμπατζήδες, μπαμπουίνοι, πίθηκοι διαφόρων χρωμάτων κλπ., καθώς και αμέτρητο πληθυσμό άγριων ζώων (ελέφαντες, λεοπαρδάλεις, καμηλοπαρδάλεις, βουβάλια κ.ά.) και πουλιών. Το απόγευμα, με τη βοήθεια ενός εξειδικευμένου οδηγού, θα εισχωρήσουμε στα “άδυτα” της περιοχής για να εντοπίσουμε τους χιμπατζήδες στο φυσικό τους περιβάλλον. Ένα σαφάρι που θα σας μείνει αξέχαστο!

Ημέρα 10η: Εθνικό Πάρκο Κιμπάλε – Εθνικό Πάρκο Καταρρακτών Μέρτσισον

Σήμερα το πρωί θα κατευθυνθούμε προς το Εθνικό Πάρκο των Καταρρακτών Μέρτσισον, ένα από τα πιο όμορφα Εθνικά Πάρκα της χώρας με μεγάλη ποικιλία χλωρίδας και πανίδας. Εδώ βρίσκεται το πιο στενό σημείο της ροής του Νείλου στην πορεία του από τη Λίμνη Βικτώρια μέχρι τη Μεσόγειο Θάλασσα – ένα στενό φαράγγι 7 μέτρων, στο οποίο συμπιέζονται τεράστιες ποσότητες νερού και στην έξοδό του δημιουργείται μια θεαματική υδατόπτωση ύψους 43 μέτρων: οι εντυπωσιακοί καταρράκτες Μέρτσισον. Φθάνοντας θα επισκεφθούμε την κορυφή των καταρρακτών, απολαμβάνοντας την εκπληκτική τους θέα, τον βροντερό βρυχηθμό και τα πυκνά υδρονέφη.

Ημέρα 11η: Εθνικό Πάρκο Καταρρακτών Μέρτσισον, Σαφάρι, Βαρκάδα στον Νείλο

Πρωινό ξύπνημα για αναζήτηση άγριων ζώων στο πανέμορφο αυτό Εθνικό Πάρκο, όπου θα αναζητήσουμε ελέφαντες, καμηλοπαρδάλεις, λιοντάρια, αντιλόπες, λεοπαρδάλεις κ.ά. Το απόγευμα θα κάνουμε μια εκπληκτική βαρκάδα μέχρι τη βάση των καταρρακτών, για να δούμε και να φωτογραφήσουμε ιπποπόταμους, κροκόδειλους, εκπληκτικά είδη πουλιών, ελέφαντες και άλλα ζώα που καταφθάνουν για να πιούν νερό από το ποτάμι.

Ημέρα 12η: Εθνικό Πάρκο Καταρρακτών Μέρτσισον – Καταφύγιο Λευκού Ρινόκερου Ζίβα – Καμπάλα – Έντεμπε – Πτήση για Αθήνα

Νωρίς σήμερα το πρωί θα αναχωρήσουμε για το Καταφύγιο Ζίβα, το μοναδικό μέρος στην Ουγκάντα όπου μπορεί κανείς να δει τον λευκό ρινόκερο. Στη συνέχεια θα αναχωρήσουμε για την πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη της χώρας, την Καμπάλα. Βρίσκεται στις ακτές της λίμνης Βικτώρια και είναι χτισμένη πάνω σε αρκετούς λόφους. Άφιξη, περιήγηση στην πόλη και συνεχίζουμε για το Έντεμπε, απ΄ όπου θα επιβιβαστούμε στην πτήση για την Αθήνα

Ημέρα 13η: Αθήνα

Άφιξη στην Αθήνα

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η ροή του προγράμματος ενδέχεται να διαφοροποιηθεί χωρίς να παραλείπεται κάτι.

ΤΙΜΕΣ

ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ

• Αεροπορικά εισιτήρια (οικονομική θέση): Πτήσεις TURKISH AIRLINES
• Διαμονή σε ξενοδοχεία 4*, & λοτζ στα πάρκα
• Πλήρη διατροφή στα σαφάρι και Ημιδιατροφή στο Κιγκάλι και στο Έντεμπε (ημέρα άφιξης και αναχώρησης)
• Βίζες για την Ρουάντα και την Ουγκάντα
• Εκδρομές, ξεναγήσεις όπως περιγράφονται στο πρόγραμμα
• Τέλη εισόδων σε όλα τα πάρκα (περίπου 1.100€) , τους επισκεπτόμενους χώρους κλπ.
• Ασφάλεια αστικής ευθύνης/Φ.Π.Α.
• Αρχηγό/συνοδό σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού:
• Ταξιδιωτικό φάκελο με χρήσιμες πληροφορίες

ΔΕΝ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ

• Ό,τι δεν αναφέρεται ρητά στα προσφερόμενα ή αναγράφεται ως προαιρετικό/προτεινόμενο